Адыраспан (лат. Peganum harmala) – емдік шөп ретінде қазақ халқында ертеден қолданылып келе жатқан өсімдік. Оның түтіні, қайнатпасы, тұнбасы халық медицинасында кеңінен танымал. Адыраспанның ерекше иісі бар және оның құрамындағы химиялық заттар адам денсаулығына әртүрлі әсер етеді. Дегенмен, оны дұрыс пайдалану қажет, өйткені шамадан тыс қолдану зиян тигізуі мүмкін.
Адыраспанның пайдасы
1. Антисептикалық әсері: Адыраспан түтіні бактериялар мен вирустарды жоюға көмектеседі. Осы себепті оны үй ішін дезинфекциялау үшін тұтатып, түтіндету жиі қолданылады.
2. Жүйке жүйесіне әсері: Адыраспанның иісі жүйке жүйесін тыныштандырады, күйзеліс пен мазасыздықты азайтады. Бұл өсімдік ежелден ұйқысыздықты емдеуде қолданылған.
3. Ауырсынуды басу: Адыраспан тұнбасы немесе қайнатпасы буын және бұлшықет ауруларын, ревматизмді, невралгияны емдеуде сырттай компресс ретінде қолданылады.
4. Жөтел мен суық тиюді емдеу: Адыраспан қайнатпасы тыныс алу жолдарын тазалауға көмектеседі, жөтелді азайтады және өкпені тазартады.
5. Иммунитетті көтеру: Оның құрамындағы биологиялық белсенді заттар дененің қорғаныс күштерін арттырады және вирустық инфекцияларға қарсы тұру қабілетін күшейтеді.
Адыраспанның зияныды тұстары:
1. Уыттылығы: Адыраспан құрамында улы алкалоидтар (гармин, гармалин) бар, олар шамадан тыс қолданылса, ағзаға зиян келтіруі мүмкін. Бұл заттар жүйке жүйесіне күшті әсер етеді, дұрыс пайдаланылмаса, бас айналу, жүрек айну, құсу және галлюцинация тудыруы мүмкін.
2. Аллергиялық реакциялар: Адыраспан түтіні кейбір адамдарда аллергиялық реакция тудыруы мүмкін. Тыныс алу жүйесінің аурулары бар адамдарға (астма, бронхит) түтінмен дем алу қауіпті болуы ықтимал.
3. Жүкті әйелдерге зияны: Жүкті және бала емізетін әйелдерге адыраспан қолдану ұсынылмайды, өйткені оның уытты әсері ана мен балаға зиян келтіруі мүмкін.
4. Балаларға қауіптілігі: Балаларға адыраспанның түтінімен демалдыру немесе ішке қабылдау ұсынылмайды, себебі олардың ағзасы уытты заттарға өте сезімтал.
Адыраспан түтінін үйді тазарту немесе жаман энергиядан арылту үшін аз мөлшерде ғана қолдану керек.Егер адыраспан тұнбасын немесе қайнатпасын ішке қабылдау қажет болса, тек дәрігердің нұсқауымен ғана қолданған жөн.
Теріге компресс ретінде қолданғанда, алдымен аллергия болмас үшін шағын аумаққа жағып тексеру ұсынылады.Адыраспан – пайдалы қасиеттері мол өсімдік, бірақ оны дұрыс пайдаланбаса, зиян келтіруі мүмкін. Сондықтан халық емін қолданғанда сақ болу керек екенін ұмытпаңыз!
