Аттлах шайқасы (751 жылы) — тарихта маңызды орын алатын оқиға, ол арабтар мен қытайлар арасындағы ықпал үшін болған қақтығыс. Бұл шайқас Орта Азияда, Тараз қаласының маңындағы Аттлах деген жерде өтті.
Тарихи контекст:
VIII ғасырда Орта Азия жері екі ірі өркениеттің, яғни Аббасидтер халифаты мен Тан империясының мүдделер қақтығысына айналды. Арабтар Ислам дінін таратып, өз ықпалдарын кеңейтуді көздесе, қытайлар Ұлы Жібек жолындағы сауда мен саяси үстемдігін сақтап қалуды көздеді.
Шайқастың себептері:
1. Орта Азияның сауда жолдары үшін бақталастық.
2. Жергілікті түркі тайпаларының қолдауын алу мәселесі.
3. Арабтардың ислам дінін таратуға деген ұмтылысы.
Шайқастың барысы:
Шайқас Аббасид халифатының қолбасшысы Зияд ибн Салих пен Тан әулетінің генералы Гао Сяньчжи арасында өтті.
Түркілер мен жергілікті тайпалар қытайларға қарсы арабтарды қолдады.
Шайқас бірнеше күнге созылды, нәтижесінде арабтар жеңіске жетті.
Нәтижелері:
1. Тан империясының Орта Азиядан шегінуі: Қытайлар бұл аймақтағы ықпалынан айрылып, Шығыс Түркістанға шегінді.
2. Ислам дінінің таралуы: Орта Азияның түркі халықтары исламды қабылдай бастады.
3. Мәдени ықпал: Арабтар арқылы қағаз жасау технологиясы Қытайдан мұсылман елдеріне жетті, бұл Еуропадағы Қайта өрлеу дәуіріне де әсер етті.
4. Ұлы Жібек жолы: Бұл аймақта арабтардың саудадағы үстемдігі күшейді.
Тарихи маңызы:
Аттлах шайқасы Орта Азия тарихының бетбұрыс кезеңдерінің бірі болды. Бұл шайқас арқылы аймаққа исламның терең сіңуіне жол ашылды, сонымен қатар қытайлықтар өздерінің Орта Азиядағы ықпалынан айырылды.
