Қазан төңкерісі – 1917 жылы 7 қарашада (ескі стиль бойынша 25 қазан) Ресейде болған саяси оқиға. Бұл төңкеріс Ресей империясының күйреуіне әкелген революциялардың жалғасы ретінде, большевиктердің Уақытша үкіметті құлатып, билікті басып алуымен аяқталды. Қазан төңкерісі Ресейдегі жұмысшылар, шаруалар мен солдаттардың Кеңес үкіметін құруымен ерекшеленді.
Төңкерістің себептері:
1. Әлеуметтік теңсіздік: Шаруалардың жерсіз қалуы, жұмысшылардың жағдайының төмендігі.
2. Бірінші дүниежүзілік соғыс: Ресейдің соғыстағы сәтсіздіктері, экономикасының әлсіреуі.
3. Саяси дағдарыс: Николай II патшаның тақтан кетуі, Уақытша үкіметтің халық үмітін ақтамауы.
4. Большевиктердің белсенділігі: Владимир Ленин бастаған большевиктер «Барлық билік – Кеңестерге!» ұранымен халықты көтеріліске жұмылдырды.
Төңкерістің негізгі оқиғалары:
25 қазанда (ескі стиль) большевиктер Петроградтағы (қазіргі Санкт-Петербург) Қысқы сарайды басып алды.
Уақытша үкімет құлатылып, Кеңес үкіметі құрылды.
Ленин бастаған большевиктер жаңа социалистік бағытты ұстанатын мемлекет құруды бастады.
Төңкерістің салдары:
Ресейде азамат соғысы басталды (1918–1922).
Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы (КСРО) құрылды (1922 ж.).
Социалистік жүйенің таралуы, экономикалық және әлеуметтік өзгерістер.
Қазан төңкерісі әлем тарихында социалистік идеялардың дамуына ықпал етті. Дегенмен, оның ұзақмерзімді салдары мен әдістері көптеген қайшылықтар мен пікірталастарға себеп болды.
