Мұхтар Әуезов 1897 жылы 28 қыркүйекте Семей уезінің Шыңғыс болысында (қазіргі Шығыс Қазақстан облысы) дүниеге келген. Тобықты руынан шыққан жазушы Әуэздің атасы Абай Құнанбайұлымен туыстық байланыста болды және болашақ жазушының дүниетанымын қалыптастыруға үлкен ықпал етті.
Мұхтар Әуезов өз ата-бабаларын мақтан тұтатын, олардың арасында Берді-Қожа – көрнекті адам, тұтас ұрпақтың рухани ұстазы болған. Ол арқылы Әуезов руы қожа Ахмет Яссауи өзінің шөбімен, Бақшайыш-ходжамен байланысты болды. Бүгінгі күні мұны ашық мақтан тұтуға болады, ал бұрынғы уақытта осындай туыстық байланыстар үшін бостандықтан айырылуға болатын еді. Сондықтан да, ресми қағаздарда ата-бабалары арасында Әуезов тек Омарханның әкесі мен атасы Ауэзді ғана айтқан.
Медреседе оқыған жас Мұхтар 1907 жылы 5-сыныпты Семей училищесінде, ал 1919 жылы Семей мұғалімдер семинариясында оқуды үздік аяқтады.
1941 жылы ол “Абай жолы” роман-эпопеясын жаза бастады. Осы тамаша еңбегі үшін Мұхтар Әуезов Сталин (1949 ж.) және Ленин (1959 ж.) сыйлықтарына ие болды. М. О. Әуезов Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 5 шақырылымының депутаты болып сайланды.
1947 жылы қазақ тілінде “Абай” атты екінші кітап, 1948 жылы орыс тілінде екі кітап жарық көрді. 1947 жылы Қазақстан Компартиясының ОК “ҚазССР ҒА Тіл және әдебиет институтының жұмысындағы өрескел саяси қателіктер туралы” Қаулысы шыққанына қарамастан 1949 жылы роман бірінші дәрежелі Сталин сыйлығына ие болды, ал авторы “Құрмет Белгісі” орденіне ие болды.
Мұхтардың жеке өмірі да сынаққа ұшырады. Жас кезінде ол туыстық дәстүр бойынша 15 жасар Райханға үйленген. Екі бала дүниеге келді, бірақ отбасы ыдырады.
