Мұқағали Мақатаев (шын аты — Мұқаметқали Сүлейменұлы Мақатаев) — қазақтың көрнекті ақыны, Қазақстан поэзиясының жарық жұлдызы. Ол 1931 жылы 9 ақпанда Алматы облысы, Нарынқол ауданы, Қарасаз ауылында дүниеге келген. Талантты ақынның шығармалары халқымыздың жүрегінен ерекше орын алып, қазақ поэзиясын жаңа белеске көтерді.
Ерте өмірі мен білімі
Мұқағали қарапайым отбасында дүниеге келді. Әкесі Сүлеймен Екінші дүниежүзілік соғысқа аттанып, 1941 жылы майдан даласында қаза тапты. Бұл ауыр жағдай оның балалық шағына терең із қалдырды. Анасы Нағиман мен әжесі Тиын оны тәрбиелеп өсірді.
Орта мектепті бітірген соң, Алматыдағы шет тілдер институтында оқыды. Алайда, өмірінің қиындықтарына байланысты жоғары білімін толық аяқтай алмады.
Шығармашылық жолы
Мұқағали Мақатаевтың шығармашылық жолы 1950 жылдары басталды. Алғашқы өлеңдері аудандық және облыстық газеттерде жарияланды. Оның өлеңдерінде терең сезім, туған жерге деген махаббат, адам жанының нәзіктігі суреттеледі. Ақынның шығармашылығы табиғат, махаббат, өмір мен өлім, адамгершілік тақырыптарына арналған.
Ол әртүрлі салада қызмет атқарды:
Мектепте мұғалім болды.
Радиода диктор болып жұмыс істеді.
Редакторлық қызметтер атқарды (мысалы, «Қазақ әдебиеті» газетінде).
Мұқағалидың әдебиетке деген сүйіспеншілігі оны ақын, жазушы және аудармашы ретінде танымал етті. Ол Абай Құнанбайұлы, Лермонтов, Шекспир, Уитмен шығармаларын қазақ тіліне аударды.
Негізгі шығармалары
Мұқағалидың шығармаларының басты ерекшелігі — терең лирика, ішкі жан дүниесін ашу. Оның ең танымал өлеңдері мен поэмалары:
«Арыз жазып кетейін»
«Фаризаға»
«Сарыжайлау»
«Аққулар ұйықтағанда» (поэма)
«Райымбек, Райымбек!» (поэма)
«Соғады жүрек»
Оның поэзиясы халықтың жүрегінен орын алып, әлі күнге дейін мән-маңызын жоғалтқан жоқ.
Жеке өмірі
Мұқағали 1949 жылы Лашын Әзімжановамен отау құрып, өмірінің соңына дейін бірге болды. Отбасында бес баласы болды. Ақынның тұрмыстық өмірі қиындыққа толы болды, әсіресе материалдық қиындықтар мен денсаулығының нашарлауы оның шығармашылық өміріне де әсер етті.
Соңғы жылдары мен өлімі
Мұқағали Мақатаевтың соңғы жылдары ауыр өтті. Ол денсаулығынан айырыла бастаған кезде де шығармашылығын тоқтатпады. 1976 жылы 27 наурызда, небәрі 45 жасында, Алматыда қайтыс болды.
Өмірден өткеннен кейін оның шығармаларының құндылығы танылып, ақынның есімі халық жадында мәңгі сақталып қалды.
Мұрасының маңызы
Қазіргі таңда Мұқағали Мақатаевтың шығармалары мектептерде оқытылып, қазақ әдебиетінің алтын қорына енген. Оның құрметіне ескерткіштер орнатылып, көшелер мен мектептерге аты берілді. Мұқағалидың шығармашылығы арқылы әр қазақ өз жүрегінде отансүйгіштік, мейірімділік, адалдық сияқты асыл қасиеттерді жаңғыртады.
Ақынның сөзімен айтқанда:
«Ей, өмір, сен маған қымбатсың, Қымбатсың өзімнен мың есе…»
Мұқағали Мақатаевтың поэзиясы мәңгілікке өз қадір-қасиетін жоғалтпай, болашақ ұрпаққа рухани азық болып қала бермек.
