Іш неге ауырады? (10 себеп)
Іштің ауруы әртүрлі болады: бұрап, сыздап, түйіліп ауру. Жайсыздық үнемі ас қорытудың бұзылғанын білдірмейді. Ауырсыну белгілері жүрек, омыртқа жотасы, инфекциялар мен қабыну ағымының мәселелері туралы дабыл қағады. Белгілерді назардан тыс қалдыруға болмайды. Іштің ауырсынуын тудыратын белгілер мен себептерді қарастырамыз.
Ушыққан ішек синдромы
Ауру ішек қызметінің бұзылуымен байланысты. Іштің айналасындағы созылмалы аурулармен бір уақытта байқалады:
іштің кебуі;
іштің қатуы;
нәжісте шырыштың болуы;
қыжылдау және кекіру;
үнемі шаршаңқы сезіну;
бастың ауруы.
Егер белгілердің кешені сәйкес келсе, іштің кебуі тамақтану сапасына байланысты болмаса, іштің қатуы, кебуі орын алса, онда іштің ауырсынуы ушыққан ішекпен байланысты сияқты.
Ішектің қабынуы
Ішектің қабыну ауруларына ойық жаралы колитті және Крон ауруын жатқызады. Созылмалы ауруларға асқыну және ремиссия кезеңдері тән. Ісіп қызару процесінің болуын көрсетеді:
іштің төменгі жағының түйіліп ауруы;
іштің жиі өтуі;
безгек;
салмақ тастау;
әлсіздік және буындардың ауруы.
Асқазанда өтпелі саңылаудың пайда болғанын құсқан кезде және сұйық нәжісте қанның болуы көрсетеді. Асқыну өзге мүшелерге ауысуы мүмкін: көз, омыртқа, тері құрылымдары. Тұрақты түрде диета ұстану керек.
Іштің кебуі
Іштің кебуі деп ішекте газдардың шамадан тыс жиналуын атайды. Реакция ас қорыту жүйесі жұмысындағы бұзылыстар мен рационның кемшіліктерімен байланысты. Ішекте газдар микроағзалардың тіршілік әрекетінің нәтижесі ретінде қалыптасады. Қалыпты жағдайда газдың мөлшері 1 литрден аспайды. Алайда іш кепкен кезде, олар екі есе көп қалыптасып, кебу мен жағымсыз әсерлер тудырады.
Іш кепкен кезде:
іш ауырады;
кекіреді;
ауырсынып және керіп ауырсынады;
іш өту немесе іш қатуы түріндегі бұзылыстар.
Іштің кебуі — дисбактериоз, панкреатит, колит, ішек инфекциялары сияқты аурулардың кеңінен таралған белгісі.
Өт қабының асқынуы
Жіті холецистит өт қабында қозғалыстың бұзылуы мен өттің бактериялық жұқтыруы себебінен туындайды. Қабырғалардың асқынуы өтті тоқырауы мен қоюлануына алып келеді. Өт жолдары тарылады. Өт жолдарымен қалыпты жағдайда қозғала алмайды. Асқынудың өзге себебі — өт қабына тас байлану. Тас жолдарға тіреліп қалады, өттің дұрыс ағуына кедергі жасайды.
Асқынған кезеңдегі холециститтің белгілері:
оң жақ қабырғаның ауруы;
ашық түсті нәжіс және қошқыл түсті зәр;
жүрек айну, құсу;
дене температурасының көтерілуі;
тахикардия.
Жіті холецистит кезінде бел, жауырын, мойын айналасы ауырады.
Ішек тұмауы
Инфекциялық ауруды асқазаның қышқыл ортасында оңай өмір сүретін және көбейетін ротавирустарды тудырады. Бұл ауыр және созылмалы іш өтуінің, әсіресе кішкентай балаларда кеңінен таралған себебі. Клиникалық сипаты үшін жіті басталуы тән:
іштің жиі өтуі;
іш айналасының бұрып ауруы;
құсу;
температураның 39°-қа дейін күрт көтерілуі;
респираторлы инфекцияның белгілері — тұмау, тамақтың ауруы;
тамаққа тәбеттің болмауы.
Кейде ауру барысында іш өтуі мен іш айналасындағы жайсыздықтан басқа ешқандай белгілер байқалмайды.
Несеп-тас ауруы
Мұндай жағдайда ауру бүйір жаққа немесе белдің айналасына таралады. Негізінен тастар өз беттерінше ешқандай ауырсыну белгілерін тудырмайды. Бөлек таста қозғала бастап, несеп жолына келіп тіреліп, несептің шығуына кедергі келтіретін жағдайдан басқасы.
Бүйректің бұрап ауруының белгілері:
бірнеше сағаттан бастап бірнеше тәулікке дейін созылатын түйіліп ауру;
жиі дәретке шығу;
шамадан тыс қатты терлеу;
қалтырау;
жүрек айну және құсу.
Жиі ұстама кезінде зәр қызыл немесе қара түсті болады. Зәрде қанды бөлшектер көбінесе ұстамаға дейін бірнеше сағаттың ішінде пайда болады.
Аппендицит
Аппендикстің асқынуы — хирургиялық әрекетті қажет ететін кеңінен таралған ауру. Аппендикске жататын шырышты қабықтар мен тамырлардың асқынуы себебінен туындайды.
Сипатты белгілері:
кіндік және оң жақ айналасының ауруы;
құсу;
тынышсыз жағдай;
38°-қа дейін температураның көтерілуі;
дәреттің және несеп шығуының бұзылуы.
Асқазанның ойық жарасы
Алдыңғы құрсақ қуысының айналасындағы ауырсынулар асқынған кезеңінде пайда болады. Шырыштың тітіркенуі тамақ ішіп болған сайын туындайды. Сонымен бірге мынадай белгілер байқалады:
жүректің айну;
құсу;
кекіру;
қыжылдау;
дене салмағының азаюы.
Асқазанның ауырсынуы қарын аш болған жағдайда жиі туындайды. Бұл асқазанның қабырғасындағы ферменттердің тітіркендіргіш әрекетімен түсіндіріледі.
Етеккір кезіндегі ауырсыну
Ай сайын жатырдан қанның ағуы бұзылыстарға алып келуі мүмкін. Іштің төменгі жағының қайта-қайта және қатты ауруын етеккір келуінің бұзылуы деп атайды. Белгі жатырдың шырышты қабығының кеңеюімен (эндометриоз) немесе қатерсіз ісікті өсуімен (миома) байланысты ауытқуларды көрсетуі мүмкін.
Несеп шығаратын жолдардағы инфекциялар
Олар несеп шығару жүйесінің кез келген бөлігінде пайда болады: бүйректерде, қуықта, несеп жолында. Инфекциялық зақымдану сипатталады:
несеп шығарудың бұзылуымен;
іштің кез келген бөлігінің ауырсынуымен;
несеп шығару кезінде дызылдауымен;
температураның көтерілуімен;
безгекпен.
Егер ауырсыну бірден басталып, белгілі бір бөлікте таралмаса, 1-2 сағат бойы жеңілдік байқалмаса, себебін анықтау және дер кезінде емдеу үшін жедел жәрдемді шақыру керек.
Диарея – іштің өтуі немесе тәулігіне үш реттен артық сұйық нәжіс ретінде пайда болатын синдром. Көп жағдайда іш ауруы, жоғары дене қызуы, құсу сияқты симптомдармен бірге пайда болады.
Диарея кезінде ағза қатты құрғайды, сол себепті бұл ауру балалар және егде жастағы адамдар үшін қауіпті. Дер кезінде емдеу шарт.
Диареның түрлері:
Медицина диареяны екі түрге бөледі: өткір және созылмады. Екеуінің айырмасы аурудың ұзақтығында ғана, симптомдары ұқсас.
Өткір диарея:
Диареяның бұл түрінің ұзақтысы 1-14 тәулікті құрайды. Себептері әртүрлі болуы мүмкін: дәрі-дәрмекке деген реакция, астан улану, сонымен қатар әртүрлі инфекциялар (вирустар, бактериялар).
Созылмалы диарея:
Созымалы диарея ұзақ уақытқа созылады, кей-кейде асқынып тұрады. Бұл түрі ағзаны әлсіретіп, құрғақтыққа алып келеді. Және де бұл түрі жасырылған басқа аурудың симптомы болуы мүмкін.
Симптомдары:
Іштің ауырсынуы
Іштің кебуі( метеоризм)
Жүрек айну және құсу
Жоғары дене қызуы
Бас ауруы
Түршігу
Қан аралас нәжіс
Дереу дәрігерге қаралу керек жағдайлар:
-Егер сәбиде диарея 2 тәуліктен артық, ал егде жастағы адамда 5 тәуліктен артық созылса:
-Дененің қызуының жоғары болуы
-Қою түсті нәжіс, қан аралас
-Құсу және жүрек айну
-Диарея Африка, Азия және т.б. экзотикалық елдерге барғаннан соң басталса;
-Азғаның құрғауы сезілгенде
Себептері
Өткір диареяның себептері:
Сапасыз суды пайдалану
Тағамдарға аллергия
Бұрын жемеген тағамдарды пайдаланғанда (мысалы, экзотикалық тағамдар)
Дәрі-дәрмектерге аллергия( әсіресе антибиотиктерге, NSAIDs дәрілеріне және антидеприсанттарға)
Ішек инфекциялары (вирусты, бактериалды, паразитті)
стресс
Созылмалы диареның себептері:
ішектің тітіркену синдромы
ойық жара колиті
Крон ауруы
тік ішек рагы
сіңірудің бұзылуы
Диагностика:
-қан талдауы
-рентгенді тексеру
-эндоскопия
-биопсия
-сутекті тыныс алу тесті
-қандағы гормондардың деңгейін тексеру
-нәжіс талдауы
Емдеу:
Көп жағдайда 2 тәуліктің ішінде диарея қайтады. Сол екі тәуліктің ішінде дұрыс тамақтанып, ағзаны құрғатып алмау керек.
Егер диарея ұзаққа созылса, міндетті түрде дәрігерге қаралу керек.
Диареның негізгі ем-домы мыналар:
-Диета ұстау;
-Ағзадағы су балансын ұстау;
-Үй жағдайында дәрі-ләрмекпен емделу;
-Ауруханада емделу (егер де ауру созылса немесе басқа да күдіктер болса);
Диарея кезіндегі диета:
-Диарея кезінде көп су пайдалану.
-Егер де тамаққа тәбетіңіз тартпаса, ішіңіз ауырса тамақтанудан бас тарта тұрған жөн.
-Асты аз-аздан ішу.
-Егер еметін бала диареямен ауырса оны емізуді жалғастыра беру. Егер қолдан тамақтанатын болса, сиыр сүтіп сумен алмастырған дұрыс.
Іш өткенде мына тағамдардан бас тарту қажет:
Майлы және қуырылған тамақ
Кофе
Алкоголь
Сүт және сүт өнімдері
Жемістен жасалған шырындар (алмадан басқасы)
Жеміс-жидектер және көкөністер
Тәттілер
Әртүрлі соустар, кетчуп, майонез және т.б.
Қара нан
Диареяда жеу керек тамақтар:
Қайнатылған күріш, сұлы және тағы басқа дақылдар
Ақ наннан жасалған қатқаннандар
Картоп және тағы басқа қайнатылған көкөністер
Майсыз еттер
Алма пюресі
банан
Ақпарат ашық интернет көзінен алынды.