Сурет: The onion
Алғашқы оттың пайда болуы: Тарихи шолу
Отты пайдалану адамзаттың эволюциясында шешуші рөл атқарды және қазіргі өркениеттің дамуына үлкен ықпал етті. Адамзат отты алғаш рет қашан және қалай қолдана бастағаны туралы нақты деректер жоқ болғанымен, археологиялық зерттеулер мен ғылыми болжамдар бізге бұл процестің қалай жүзеге асқанын түсінуге көмектеседі.
1. Отты табиғи жолмен табу
Біздің алғашқы ата-бабаларымыз отты табиғи процестердің нәтижесінде тапты. Мысалы, найзағайдың соққысы немесе ормандағы жануарлардың сүйектеріне түсетін күн сәулесі арқылы құрғақ шөптер тұтанып, өрт шығуы мүмкін еді.
Адамдар алдымен табиғи түрде жанған өртті бақылап, кейін оны қолдануды үйренді. Олар отты сөндірмей сақтап, жануарлардан қорғануға, тамақ пісіруге және жылынуға пайдалана бастады.
2. Отты пайдаланудың алғашқы дәлелдері
Ең ежелгі археологиялық деректерге сүйенсек, отты бақылауда ұстау 1,5 миллион жыл бұрын басталған болуы мүмкін.
Африкадағы археологиялық қазбаларда, әсіресе Вондерверк үңгірінде (Оңтүстік Африка), ежелгі адамдардың 1 миллион жыл бұрын отты пайдаланғанына дәлелдер табылды. Бұл жерде көмірленген сүйектер мен жанған ағаштардың қалдықтары анықталды.
Израильдегі Кесем үңгірінен табылған артефактілер шамамен 300-400 мың жыл бұрын отты бақылау технологиясының дамығанын көрсетеді.
3. Отты қолдануды үйрену
Адамдар тек табиғи өртті пайдаланумен шектелмей, өздігінен от тұтатуды үйрене бастады. Алғашында олар екі тасты соғу немесе құрғақ ағаштарды үйкелесу арқылы ұшқын шығаруды меңгерді.
Кремний мен шақпақ тастарды соғу әдісі ежелгі адамдардың ең жиі қолданған тәсілі болды. Бұл әдіс арқылы ұшқын шығарып, құрғақ шөпті немесе мүк тәрізді материалдарды тұтатты.
4. Оттың маңызы
Отты бақылау және оны пайдалану адамзат тарихындағы ең маңызды технологиялық жаңалықтардың бірі болды. Оның маңыздылығы:
Азық-түлік дайындау: Оттың көмегімен тағамды пісіріп, оны сіңімді әрі қауіпсіз етуге мүмкіндік туды.
Жылыну және қорғаныс: Салқын климатта тіршілік етуге және жыртқыш аңдардан қорғануға жағдай жасады.
Құрал-саймандар жасау: Оттың көмегімен тасты, сүйекті және металды өңдеп, күрделі құралдар жасау мүмкіндігі пайда болды.
Әлеуметтік қатынастар: Оттың айналасында жиналып, адамдар бір-бірімен қарым-қатынас жасап, әңгімелер айтып, мәдениеттің дамуына үлес қосты.
5. Отты қолданудың мәдени әсері
От адамның өміріне тек практикалық пайда ғана әкелмей, оның мәдениетінің де ажырамас бөлігіне айналды. Көптеген ежелгі өркениеттерде от қасиетті символ ретінде қаралды. Мысалы:Ежелгі гректер отты Прометейдің адамзатқа сыйы деп есептеді.Зороастризм дінінде от тазалық пен құдайдың символы болды.
Отты пайдалану адамзаттың дамуын жеделдетіп, оған өмір сүру жағдайларын жақсартуға мүмкіндік берді. Бұл технология тек өмір сүруді жеңілдетіп қана қоймай, адамдардың әлеуметтік және мәдени дамуына да ықпал етті.
