Сурет:Shutterstock
Қазіргі оқушылардың мұғалімді сыйламау мәселесі кеңінен етек алып барады және оның себептері күрделі. Бұл жағдайды бір ғана фактормен түсіндіру қиын, өйткені оған бірнеше әлеуметтік, мәдени және психологиялық факторлар ықпал етеді.
1. Отбасылық тәрбие мен құндылықтар өзгеруі
Қазіргі ата-аналардың кейбірі балаларын шектен тыс еркіндікке баулиды және оларға деген талап қоюын төмендетеді. Осының салдарынан балалар өзін басқалардан жоғары қоюы мүмкін. Мұғалімнің ескертулері мен талаптарына бейжай қарауы осыдан туындайды.Бұрынғы замандарда отбасыда мұғалімнің беделі жоғары еді, ал қазір кейбір ата-аналар мұғалімнің қателіктерін жария түрде сынға алып, баланың көзінше мұғалімді құрметтемейтінін көрсетеді. Бұл оқушыларға мұғалімге деген теріс көзқарас қалыптастыруға әсер етеді.
2. Қоғамдағы өзгерістер мен цифрлық дәуірдің әсері
Қазіргі заманның оқушылары ғаламтордан кез келген ақпаратты оңай таба алады. Осыдан олар мұғалімдерді білім беруші,ақпарат беруші ретінде қайнаркөз ретінде қабылдамайды. Керісінше, интернеттегі дереккөздерді мұғалімдерден жоғары қояды.Оқушылар әлеуметтік желілерде еркін қарым-қатынасқа үйренгендіктен, өмірде де солай сөйлеу тәсілін қолданады. Бұл олардың мұғаліммен қарым-қатынасында да байқалып, сыйластықтың төмендеуіне себеп болуы мүмкін.
3. Мектеп жүйесінің мәселелері
Көптеген елдерде мұғалімдерге деген құрмет пен қолдау бұрынғыдай жоғары емес. Мұғалімдердің жалақысы, жұмыс жағдайлары және беделі қазіргі қоғамда жеткілікті деңгейде бағаланбайды. Бұл оқушылардың да көзқарасына әсер етеді.Кей мектептерде тәртіптің дұрыс болмағандығы, мұғалімдерге оқушыға қатты сөйлей алмауы, қатаң шара қолдануға шектеулердің болуы оқушылардың тәртіпсіздігіне жол ашады.
4. Психологиялық факторлар
Жасөспірімдер өзіндік пікір қалыптастырып, тәуелсіз болуға тырысады. Бұл кезеңде олар кез келген ережеге қарсы шығып, мұғалімнің айтқандарын сынға алуға бейім болады.Эмоционалды тұрақсыздығынан қазіргі оқушылардың көпшілігі күйзеліс пен стресс жағдайында өмір сүреді. Мұның себебі — әлеуметтік желілердегі қысым, үздік болу талабы және ата-аналардың үміттері. Күйзелістен шаршаған оқушылар көбіне агрессияны мұғалімге бағыттауы мүмкін.
5. Білім беру жүйесінің мазмұны мен әдістері
Оқушылардың қызығушылығын тудыру қиын.Қазіргі заман балалары тез дамып келе жатқан технологиялық ортада өсіп жатыр. Сондықтан дәстүрлі сабақ беру әдістері оларға қызықсыз көрінуі мүмкін. Бұл олардың сабаққа деген ынтасын төмендетеді және мұғалімнің айтқандарына немқұрайлы қарауына әкеледі.Білім беру жүйесінде оқушылардың ішкі мотивациясын оятатын тәсілдер жеткіліксіз болуы мүмкін. Сабақтар тек баға алу үшін емес, нақты өмірде қолданылатын білімге бағытталған болса, оқушылардың мұғалімге деген қарым-қатынасы да өзгерер еді.
6. Қоғамдағы моральдық құндылықтардың өзгеруі
Қазіргі қоғамда материалдық құндылықтарға көп мән беріледі, ал рухани құндылықтар мен сыйластық екінші орында қалуы мүмкін. Мұның салдарынан жастардың санасында мұғалімді құрметтеу түсінігі төмендеуі ықтимал.
Мұғалімге деген құрметтің төмендеу мәселесін шешу үшін кешенді тәсіл қажет. Ол үшін отбасылық тәрбиені күшейту, ата-аналар мен мұғалімдердің бірлесіп жұмыс істеуі.Білім беру жүйесін жаңарту, оқушыларға қызықты, заманауи тәсілдермен білім беру.Мұғалімдердің мәртебесін көтеру, олардың еңбегін бағалау және қолдау көрсету маңызды.Оқушылардың психологиялық әл-ауқатына назар аудару, олардың қажеттіліктерін түсініп, қолдау көрсету қажет.Тек осылай оқушылар мен мұғалімдер арасындағы сыйластықты қайта қалпына келтіруге болады.
