Дүниежүзілік экономикалық форумның (WEF) Global Risk Report 2024 есебіне сәйкес, Қазақстан алдағы екі жылда тұрақсыздық қаупі жоғары елдердің қатарына енді. Бұл тізімге елімізбен қатар Армения, Колумбия, Кот-д’Ивуар, Ирак, Израиль, Латвия, Румыния, Польша сынды мемлекеттер де енгізілген.
Аталған есептің негізгі мақсаты – әлемдегі геосаяси тұрақсыздықты бағалау және ықтимал қауіптерге назар аудару. Қазақстанның бұл тізімге енуі нақты соғыс қаупінің барын білдірмесе де, елдің ішкі тұрақтылығы мен қауіпсіздігіне ерекше назар аударуды қажет етеді.
Сарапшылар Қазақстандағы ішкі және сыртқы факторларды ескере отырып, елдің тұрақтылығына ықпал етуі мүмкін бірнеше негізгі тәуекелдерді атап өтеді:
Геосаяси жағдай – Қазақстан Ресей мен Қытай секілді ірі державалармен шектеседі және әлемдік саясатта маңызды аймақ болып табылады.
Орталық Азиядағы тұрақсыздық – Кейбір көршілес елдердегі ішкі тұрақсыздық Қазақстанға жанама әсер етуі мүмкін.
Ішкі саяси және экономикалық мәселелер – Әлеуметтік теңсіздік, инфляция, жұмыссыздық сынды факторлар халық арасында наразылық тудыруы ықтимал.
Дегенмен, Қазақстан билігі мен күштік құрылымдары елдегі тұрақтылықты сақтау мақсатында қауіпсіздік шараларын күшейтіп отырғанын айтады.
Қазақстан Парламентінің депутаттары бұл есепке қатысты түрлі пікір білдірді. Мәжіліс төрағасы Ержан Бейсенбаев былай дейді:
«Негізінде мұндай жағдайдан Алла сақтасын. Бірақ жуырда «Қазақстан әскері жоғары деңгейде дайын» деген ақпарат тарады. Сондықтан бұл тек әскердің ғана емес, халықтың да жауапкершілігінде. Егер біз ішкі тұрақтылығымызды сақтап, арандатушылық әрекеттерге жол бермесек, ешқандай соғыс болмайды. Мұндай қауіп-қатер тек мемлекеттің шешіміне ғана емес, халықтың сабырлылығына да байланысты.»
Депутаттың пікірінше, қақтығыстардың алдын алу үшін ең алдымен ішкі бірлік пен тұрақтылықты сақтау маңызды.
Қазақстанның Қорғаныс министрлігі мен күштік құрылымдары елдің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында бірқатар шаралар қабылдап келеді. Қарулы күштердің қазіргі жағдайы:
Әскери дайындық деңгейі жоғары – Соңғы жылдары Қазақстан әскери әлеуетін нығайтуға ерекше көңіл бөлді.
Шекара бақылауда – Қорғаныс министрлігі ел шекарасының толықтай бақылауда екенін мәлімдеді.
Қауіпсіздік қызметтері белсенді жұмыс істеуде – Ұлттық қауіпсіздік комитеті мен құқық қорғау органдары тұрақтылықты сақтау шараларын жүргізіп келеді.
Қоғамда жиі көтерілетін сұрақтардың бірі – егер Қазақстанға қауіп төне қалса, әскер халықты ма, әлде билікті ме қорғайды? Бұл тұрғыда Қазақстан заңнамасына сәйкес, қарулы күштердің негізгі мақсаты – мемлекеттің тұтастығын, халықтың қауіпсіздігін және егемендікті қорғау.
Мемлекет басшылығы мен күштік құрылымдардың басты міндеті – елдегі тұрақтылықты сақтау, азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Сондықтан Қазақстан Қарулы күштері кез келген қауіп-қатерге қарсы тұруға дайын екені айтылуда.
Қазақстанның Global Risk Report 2024 тізіміне енуі – еліміздегі және өңірдегі геосаяси жағдайдың жіті бақылауда болуын қажет ететінін көрсетеді. Бұл нақты соғыс қаупі бар дегенді білдірмегенімен, мемлекет тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін жан-жақты шаралар қабылдауы қажет.
