Соңғы жылдары Алматы өзінің экономикалық тұрақтылығын, инвестициялық тартымдылығын, технологиялық дамудағы батыл қадамдарын, адами капиталға деген ерекше қатынасын нақты көрсетіп келеді.
Ең әуелі, Алматыда қалыптасқан экономикалық тұрақтылықтың құпиясын ашықтық пен үздіксіз даму философиясынан іздеуге болады. Бұл қаланың жолы, тіпті тәуелсіздік алғаннан кейінгі дағдарыс жылдарында да үміт пен жігерге толы болды. Кеңестік жүйе күйрегеннен кейін Алматы өзінің экономикалық құрылымын түбегейлі өзгертті. Бұрынғыдай жалғыз индустрияға емес, көпсалалы экономикаға, қызмет көрсету, инновация, қаржы, логистика және өндіріс секторына сүйенді. Бұл көпвекторлы даму мегаполистің дағдарысқа төтеп беру қабілетін еселей түсті.
Қалада экономиканың тірек салалары қатарында сауда мен қызмет көрсету, қаржы мен банкинг, өндіріс, транспорт-логистика, туризм, білім мен медицина, IT және креативті индустрия алдыңғы қатарға шықты. Бұл салалар бір-бірін толықтырып, Алматының экономикасын сыртқы соққыларға төзімді, ішкі жағынан мықты әрі серпінді етті. Қала әкімдігі жүргізіп отырған тиімді басқару моделі, бизнеске қолайлы жағдайлар мен тұрақты инвестициялық климат мұның басты негізі болды.
Алматының басты құндылығы – адами капиталы. Мұнда еліміздің үздік университеттері, ғылым мен инновация орталықтары шоғырланған. Қалада жыл сайын 200 мыңға жуық студент оқиды, олардың ішінде ақпараттық технология, медицина, бизнес-менеджмент, қаржы салалары алдыңғы орында. Жас кадрлардың легі, халықаралық стандарттарға сай дайындық, креативті ойлау мен белсенділік қаланың инновациялық рухын қалыптастырды. Сол себепті Алматы қазір Қазақстандағы стартап-орталықтардың, IT-компаниялар мен ғылыми-зерттеу хабтарының басты мекеніне айналды.
Экономикалық тұрақтылықтың тағы бір ірі факторы сыртқы және ішкі инвестициялардың ағыны. Қалаға шетелдік және отандық ірі инвесторлар ерекше қызығушылықпен келіп жатыр. Алматыда ашық экономикалық аймақтар, индустриалды аймақтар, IT-парктер жұмыс істейді. Олардың аясында жүздеген жоба жүзеге асып жатқанын көріп отырмыз. Машина жасау, электроника, азық-түлік өндірісі, фармацевтика, құрылыс материалдары, логистика, электрондық сауда – бәрі қала экономикасына жаңа серпін беруде.
Инвестициялық климаттың тиімділігін әлемдік рейтингтер де растап отыр. Халықаралық Doing Business, Global Cities, Mercer секілді индекстерде Алматы өңірлік көшбасшы ретінде танылды. Бұл қалада бизнес ашу, дамыту, жаңа технология енгізу, халықаралық серіктестік орнату әлдеқайда оңай. Қаржы саласындағы ашықтық, банктік жүйенің заманауи деңгейі – Алматыны Қазақстанның қаржы астанасына айналдырды. Мұнда еліміздегі банк секторындағы депозиттердің үштен бірі шоғырланған, ірі сақтандыру компаниялары мен инвестициялық қорлардың кеңселері жұмыс істеп келеді.
Әрине, тұрақтылықтың іргетасы – қалалық инфрақұрылымның дамуы. Алматыда соңғы жылдары жүздеген шақырым жаңа жол, көпір, туннель, эстакада, метро мен троллейбус желісі салынды. Қоғамдық көліктің барлық түрі жаңартылып, цифрландырылды. Смарт-инфрақұрылым жобалары, электрондық қызметтер, цифрлық қауіпсіздік пен төлем жүйелері қала экономикасының айтарлықтай тиімділігін қамтамасыз етті.
Технологиялық серпіліс – Алматының дамуына жаңа тыныс берген фактор. Қала әкімдігі, бизнес қауымдастық және университеттер бірлесе отырып, «ақылды қала» (smart city), цифрлық трансформация, жасанды интеллект, үлкен деректер, автоматтандыру, роботтандыру, жасыл экономика жобаларын қарқынды түрде жүзеге асырып отыр. Мұндай жаңашылдықтар Алматыны өңірлік ғана емес, посткеңестік кеңістіктегі технологиялық хабқа айналдырды.
Мысалы, білім беру саласында «Цифрлы мектеп», «Жайлы мектеп» секілді пилоттық жобалар іске қосылды. Медициналық инфрақұрылым толық цифрландырылып, тұрғындарға арналған электронды порталдар, телемедицина, қашықтан қызмет көрсету кеңінен енгізілді. Қоғамдық көлік жүйесі түгелдей электронды билет, бейнебақылау, GPS-мониторинг арқылы басқарылады. Қалада көлік кептелісін болдырмау үшін Big Data технологиялары қолданылады, экологиялық көрсеткіштер үнемі бақыланып отырады.
Сонымен қатар Алматы кәсіпкерліктің де ошағы. Мұнда шағын және орта бизнес экономиканың 60 пайыздан астамын құрап отыр. Бұл – мыңдаған кәсіпкерге мүмкіндік, жүздеген мың жұмыс орны, қала тұрғындары үшін сапалы қызмет пен қолжетімді тауар. Алматы әкімдігі бизнеске қолдау үшін арнайы бағдарламалар, жеңілдетілген кредит, инвестициялық грант, оқыту курстарын іске қосып келеді.
Соңғы жылдары қаланың инновациялық әлеуеті ерекше арта түскенін білеміз. Алматыда жыл сайын стартап-форумдар, IT-марафондар, креативті индустрия фестивальдері, халықаралық көрмелер өткізіледі. Бұл қалада тек қана өнім емес, жаңа идеялар, әлеуметтік, технологиялық және мәдени трендтер туады. Жасанды интеллектті дамыту, финтех, логистика, онлайн-сауда, білім берудің жаңа формалары – Алматы экономикасының жаңа бағыттары.
Бүгінгі Алматы тек жұмыс орны, жайлы өмір, сенімді қорған емес, өз арманыңды жүзеге асыратын алаң. Бұл жерде еңбек еткен, ізденген, жаңаға ұмтылған адам міндетті түрде өз жолын табады. Экономикалық тұрақтылықтың кілті – әр азаматтың, әр кәсіпорынның, әр отбасының ашықтық пен сенімге, жауапкершілік пен жаңашылдыққа негізделген еңбегі. Сондықтан Алматыны нағыз тұрақтылық пен технологиялық серпілістің ордасы деп айтуға толық негіз бар.
Алдағы жылдары Алматыда бұл үрдіс жалғасын табатыны анық. Жаңа индустриялық жобалар, халықаралық әріптестік, инновациялық хабтар, жасыл энергетика, цифрландыру, білім мен ғылымға инвестиция – бәрі мегаполистің болашағына сеніммен қарауға мүмкіндік береді. Алматы өзінің көшбасшылық жолын жоғалтпайды, керісінше, бүкіл елге, аймаққа, жаңа дәуірге үлгі бола береді.
