Қазақстанда тұрмыс құрмаған немесе үйленбеген азаматтарға арнайы салық енгізу мәселесі күн тәртібіне шықты.Бұл туралы Qazyr.kz тілшісі бірнеше дереккөздерге сілтей отыра хабар таратады.
Мәжіліс депутаты Болат Керімбек «бойдақ салығын» енгізуді ұсынып, бұл бастаманы қоғамдағы кеш үйлену үрдісімен байланыстырды. Оның пікірінше, Кеңес дәуірінде болған бұл тәжірибені қайта жаңғырту халықтың демографиялық өсуіне оң әсер етуі мүмкін.
Кеш үйлену мәселесі алаңдатып отыр
Депутаттың айтуынша, қазіргі жастардың отбасын құруды кешіктіруі қоғамда күрделі әлеуметтік мәселелерге әкелуі мүмкін. «Бұл тек отбасы мәселесі емес, сонымен қатар ұлт болашағына әсер ететін фактор. Кеш үйлену немесе мүлдем үйленбеу үрдісі демографиялық өсімнің баяулауына себеп болып отыр», – деді ол.
Кеңес дәуірінің тәжірибесі
Кеңес Одағы кезінде «бойдақ салығы» жұмыс істеген. 1941 жылдан бастап 50 жасқа дейінгі ер адамдар мен 20-дан 45 жасқа дейінгі әйелдер тұрмыс құрмаған болса, олардың жалақысынан белгілі бір пайызда салық ұсталған. Бұл тәжірибе отбасын құруды ынталандыру мақсатында енгізілген болатын.
Алайда, қазіргі заманның ерекшеліктерін ескерсек, бұл бастаманың қаншалықты орынды екені туралы пікірталастар туындауда.
Қоғамның пікірі қандай?
Мұндай ұсыныс әлеуметтік желілер мен қоғамдық алаңдарда үлкен қарсылыққа тап болды. Көпшілік мұны азаматтардың жеке өміріне араласу деп бағалап отыр. Кейбіреулер экономикалық тұрақсыздық пен әлеуметтік мәселелер шешілмей тұрып, мұндай салықты енгізу орынсыз екенін алға тартуда.
«Мемлекет отбасын құру үшін жағдай жасауы керек. Тұрғын үй, жұмыс орны, жастарға қолжетімді ипотека секілді мәселелер шешілмейінше, салық салу әділетсіздік болады», – дейді белсенділердің бірі.
Салықтың тиімділігі мен ықтимал салдары
Сарапшылар бұл бастама халық арасында тек қарсылық тудырып қана қоймай, керісінше, демографиялық мәселелерді ушықтыруы мүмкін екенін айтуда. Себебі адамдар отбасын құруды салықтан құтылу үшін емес, шынайы сезімдер мен дайындыққа негізделген шешім арқылы жасауы тиіс.
Бұдан бөлек, мұндай салық жеке еркіндікке шектеу деп бағалануы мүмкін. Қазақстан Конституциясы бойынша, әрбір азамат өз өміріне байланысты шешімдерді өзі қабылдауға құқылы.
Депутаттың бастамасы қоғамда кең талқыға түсіп, әртүрлі пікір туғызуда. Бір жағынан, бұл идея демографиялық өсімді ынталандыру құралы ретінде қарастырылса, екінші жағынан, жеке өмірге араласу ретінде сыналуда.
